تأثیر واکسن گارداسیل بر تبخال تناسلی؛ واقعیت یا تصور اشتباه؟
واکسن گارداسیل یکی از شناخته شدهترین واکسنها در زمینه پیشگیری از بیماریهای مقاربتی است که بیشتر به دلیل نقش مؤثرش در محافظت در برابر ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV شناخته میشود. بسیاری از افراد به دنبال پاسخ این پرسش هستند که آیا این واکسن میتواند در پیشگیری یا درمان تبخال تناسلی یا هرپس تناسلی نیز مؤثر باشد یا خیر؟ از آن جایی که تبخال تناسلی توسط ویروس هرپس سیمپلکس یا HSV ایجاد میشود و نه HPV، در این مطلب از کلینیک ژوبل رابطه با تاثیر واکسن گارداسیل برای تنبخال تناسلی را بررسی میکنیم.
واکسن گارداسیل چیست؟
واکسن گارداسیل یکی از مهمترین دستاوردهای علمی در حوزه پیشگیری از بیماریهای مقاربتی به شمار میرود. این واکسن در اصل برای محافظت بدن در برابر ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV طراحی شده است، ویروسی که عامل اصلی بروز زگیلهای تناسلی و برخی سرطانها از جمله سرطان دهانه رحم، مقعد و گلو محسوب میشود. گارداسیل در چند نوع مختلف مثل گارداسیل ۴ ظرفیتی محافظت در برابر ۴ نوع HPV و گارداسیل ۹ ظرفیتی محافظت در برابر ۹ نوع HPV تولید شده و بسته به نسخه مورد استفاده، پوشش وسیعتری در برابر گونههای پرخطر این ویروس ایجاد میکند.
اهمیت واکسن گارداسیل به این دلیل است که هنوز هیچ درمان قطعی برای ریشه کن کردن ویروس HPV وجود ندارد و فرد پس از ابتلا، ممکن است سالها با عوارض آن درگیر باشد. تزریق این واکسن میتواند تا حد زیادی از ابتلا به ویروسهای پرخطر جلوگیری کند و در نتیجه، احتمال بروز مشکلات جدی مثل سرطان یا زگیلهای تناسلی را کاهش دهد. به همین دلیل، سازمانهای معتبر بهداشتی مثل سازمان جهانی بهداشتی یا WHO و مراکز کنترل بیماریها یا CDC در آمریکا، استفاده از گارداسیل را یکی از مؤثرترین راهکارهای پیشگیرانه در حوزه سلامت جنسی معرفی کردهاند.
مکانیسم اثر واکسن گارداسیل در بدن
واکسن گارداسیل از ذرات شبه ویروسی یا VLP ساخته شده است یعنی بخشهایی از پروتئین سطحی ویروس HPV که قابلیت ایجاد عفونت ندارند اما سیستم ایمنی بدن را تحریک میکنند. وقتی فرد واکسن را دریافت میکند، این ذرات وارد بدن شده و سیستم ایمنی شروع به تولید پادتن یا آنتی بادی علیه آنها میکند. این فرآیند مشابه برخورد بدن با ویروس واقعی است، با این تفاوت که هیچ گونه بیماری یا عفونتی ایجاد نمیشود. در نتیجه، بدن حافظهای ایمنی پیدا میکند که در مواجهه با ویروس واقعی HPV میتواند سریع و مؤثر واکنش نشان دهد و جلوی ابتلا یا گسترش عفونت را بگیرد.
یکی از ویژگیهای مهم واکسن گارداسیل، توانایی آن در ایجاد ایمنی طولانی مدت است. مطالعات نشان داده اند که آنتی بادیهای تولید شده پس از تزریق گارداسیل برای سالها در سطح بالایی باقی میمانند و ایمنی پایدار ایجاد میکنند. این موضوع به خصوص برای نوجوانان و جوانان که در آستانه شروع فعالیت جنسی هستند، اهمیت بیشتری دارد. چراکه تزریق واکسن قبل از تماس با ویروس، بیشترین اثربخشی را به همراه دارد و از بروز بسیاری از مشکلات آینده جلوگیری میکند.
آیا واکسن گارداسیل زگیل تناسلی را درمان میکند؟
یکی از مواردی که افراد در مورد واکسن گارداسیل مطرح میکنند این است که آیا این واکسن میتواند زگیل تناسلی را درمان کند؟ در پاسخ باید گفت که این واکسن خاصیت درمانی ندارد. گارداسیل تنها از ابتلا به ویروس HPV جلوگیری میکند و در صورتی که فرد قبلاً به این ویروس آلوده شده باشد یا زگیل تناسلی در بدن او ظاهر شده باشد، تزریق واکسن نمیتواند به حذف ویروس یا برطرف شدن ضایعات کمک کند. در چنین شرایطی درمان زگیل تناسلی باید با روشهایی مثل کرایوتراپی یا فریز کردن، لیزر، جراحی یا داروهای موضعی انجام شود.
با این حال، تزریق گارداسیل برای افرادی که حتی مبتلا به برخی انواع HPV شده اند نیز بی فایده نیست. چرا که این واکسن میتواند از آلودگی به سایر گونههای پرخطر ویروس جلوگیری کند و مانع پیشرفت یا ابتلای مجدد فرد به تیپهای دیگر HPV شود. بنابراین پزشکان اغلب توصیه میکنند که حتی افراد مبتلا نیز این واکسن را دریافت کنند تا حداقل از ابتلا به سایر انواع ویروس که هنوز وارد بدنشان نشده، پیشگیری شود.
اثربخشی واکسن گارداسیل بر HPV و تبخال
واکسن گارداسیل به طور اختصاصی برای مقابله با ویروس HPV ساخته شده است و در پیشگیری از این ویروس، اثربخشی بالایی دارد. تحقیقات نشان میدهد که این واکسن میتواند تا ۹۰ درصد از ابتلا به زگیل تناسلی ناشی از HPV و همچنین سرطانهای مرتبط با این ویروس جلوگیری کند، اما باید توجه داشت که تبخال تناسلی توسط ویروس دیگری به نام هرپس سیمپلکس یا HSV ایجاد میشود که هیچ ارتباطی با HPV ندارد. بنابراین واکسن گارداسیل نمیتواند جلوی تبخال تناسلی را بگیرد یا در درمان آن نقش داشته باشد.
این موضوع گاهی باعث سردرگمی افراد میشود؛ زیرا هر دو بیماری از راه تماس جنسی منتقل میشوند و علائم مشابهی مثل ضایعات پوستی و تاول در ناحیه تناسلی دارند. با این حال، ساز و کار و نوع ویروس کاملاً متفاوت است. در نتیجه اگرچه گارداسیل در برابر HPV بسیار مؤثر است اما در مورد تبخال تناسلی هیچ گونه کارایی ندارد و برای پیشگیری از هرپس باید به روشهای دیگری مثل رابطه جنسی ایمن و استفاده از کاندوم توجه شود.
فرم مشاوره رایگان
در اسرع وقت با شما تماس خواهیم گرفت.
عوارض جانبی احتمالی واکسن گارداسیل
گارداسیل نیز ممکن است مثل هر واکسن یا داروی دیگری، عوارض جانبی داشته باشد. شایعترین عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند و شامل درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق، تب خفیف، سردرد و احساس خستگی میشوند. این علائم معمولاً طی یک یا دو روز برطرف میشوند و نیاز به اقدام خاصی ندارند. در برخی افراد، سرگیجه یا غش کوتاه مدت نیز گزارش شده است که به همین دلیل توصیه میشود بعد از تزریق، فرد چند دقیقه در مطب یا مرکز درمانی بماند تا تحت نظر باشد.
عوارض جدیتر بسیار نادر هستند، اما امکان بروز واکنشهای آلرژیک شدید یا آنافیلاکسی وجود دارد. افرادی که به ترکیبات واکسن یا به مخمر حساسیت شدید دارند، نباید این واکسن را دریافت کنند. تحقیقات گسترده در سراسر جهان نشان داده است که ایمنی گارداسیل بسیار بالا است و فواید آن در مقایسه با احتمال عوارض به مراتب بیشتر است. همین موضوع باعث شده که سازمانهای بهداشتی بین المللی تزریق آن را برای نوجوانان و جوانان به طور جدی توصیه کنند.
بهترین سن و زمان تزریق واکسن گارداسیل
بیشترین اثربخشی واکسن گارداسیل زمانی مشاهده میشود که پیش از شروع فعالیت جنسی تزریق شود. به همین دلیل، سازمانهای بهداشتی توصیه میکنند که دختران و پسران در سنین ۹ تا ۱۴ سالگی واکسن را دریافت کنند. در این بازه سنی، سیستم ایمنی بدن واکنش قویتری نسبت به واکسن نشان میدهد و فرد معمولاً هنوز در معرض ویروس HPV قرار نگرفته است. البته اگر واکسیناسیون در این سن انجام نشود، تزریق در سنین بالاتر تا 45 سالگی نیز همچنان مؤثر خواهد بود.
تعداد دوز و نحوه تزریق واکسن گارداسیل
تعداد دوزهای واکسن گارداسیل بستگی به سن فرد در زمان شروع واکسیناسیون دارد. برای کودکان و نوجوانان ۹ تا ۱۴ ساله، معمولاً یک یا دو دوز کافی است که با فاصله ۶ تا ۱۲ ماه تزریق میشوند اما برای افراد ۱۵ تا ۲۶ سال، تزریق باید در سه دوز به این ترتیب که دوز اول در زمان انتخابی، دوز دوم یک تا دو ماه بعد و دوز سوم حدود شش ماه پس از اولین تزریق انجام شود. این برنامه تزریق باعث میشود که بدن ایمنی کافی و طولانی مدت در برابر ویروس HPV پیدا کند.
چه افرادی کاندید مناسب دریافت گارداسیل هستند؟
بهترین کاندیدها برای تزریق واکسن گارداسیل دختران و پسران نوجوانی هستند که هنوز فعالیت جنسی را آغاز نکرده اند. در این سنین واکسن بیشترین کارایی را دارد و میتواند به شکل کامل از ابتلا به HPV جلوگیری کند. همچنین زنان و مردان جوانی که در محدوده سنی ۱۵ تا ۲۶ سال قرار دارند نیز کاندید مناسبی محسوب میشوند، حتی اگر فعالیت جنسی داشته اند، چون احتمالاً در معرض همه گونههای HPV قرار نگرفته اند.
در برخی شرایط خاص، بزرگسالان بالای ۲۶ سال نیز ممکن است با مشورت پزشک واکسن دریافت کنند. برای مثال، افرادی که در معرض روابط جنسی متعدد هستند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، همچنان میتوانند از مزایای نسبی واکسن بهره مند شوند. در مقابل، افرادی که دچار آلرژی شدید به ترکیبات واکسن هستند یا زنان باردار، نباید گارداسیل دریافت کنند.
حرف آخر
در این مطلب شما را با تاثیر واکسن گارداسیل برای تبخال تناسلی آشنا کردیم. همان طوری که بیان شد، واکسن گارداسیل یکی از مؤثرترین ابزارهای پزشکی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس HPV و عوارض ناشی از آن مثل زگیل تناسلی و برخی سرطانها است، اما نقشی در پیشگیری یا درمان تبخال تناسلی یا HSV ندارد. این واکسن بیشترین کارایی را زمانی دارد که در سنین نوجوانی و پیش از شروع روابط جنسی تزریق شود، هرچند در سنین بالاتر نیز میتواند فواید نسبی داشته باشد. اگرچه ممکن است عوارض خفیفی پس از تزریق بروز کند اما مزایای گسترده آن در حفاظت از سلامت جنسی و کاهش ریسک بیماریهای مرتبط با HPV بسیار بیشتر از این عوارض است.
سوالات متداول
این واکسن از ابتلا به گونههای پرخطر HPV که عامل زگیل تناسلی و برخی سرطانها مثل سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی و برخی سرطانهای ناحیه گلو و حنجره هستند جلوگیری میکند.
خیر، این واکسن خاصیت درمانی ندارد و نمیتواند ضایعات یا زگیلهای تناسلی موجود را برطرف کند.
